hoe lang en hoe ver: De Waerelt volgens Bunter XXXIV

zaterdag 3 november 2012

De Waerelt volgens Bunter XXXIV

Légipont d'Hobbelrade nog in zijn volle glorie in april 2009 . Foto BUNTER

Hobbelrades mooiste

Légipont is opgerot

Dag Merveille de Charneux

En nog een keer van dichterbij: ik kom niet uitgekeken. foto BUNTER

In mijn ogen de mooiste bloesemboom van heel Hobbelrade en verre omstreken. Naar mensenheugenis meer dan tachtig jaar stond hij fier in de noordwesthoek van een uiterst vreemd kruispunt in het dorp S. waar een geasfalteerde, steile holle weg overgaat in een lange dorpsstraat, oost-west gekruist door een geasfalteerd weidepad, aangeknoopt aan een deftige straat met aan weerskanten bungalows en andere vrijstaande hutten van diverse architectuur. De mooiste, de rijkstbloeiende, de witste en de hoogste hoogstamfruitboom. Zo zag ik hem op een van mijn uurszwerftochten door het dorp op donderdag 16 april in het jaar Onze Heren 2009.

Ik zet dit hier wat plechtstatig aan, omdat deze prachtige perelaar niet meer is. Naakt, kletsnat, met rotte wortels en zijn ranke stam nog ongebroken, maar wel geheel ontdaan van zijn heerlijke bloesemtakjes, ligt hij in het koude gras van zijn fruitwei gekwakt.

Links de hoop rotte bloesemtakjes; op de achtergrond de bedreigde panden. Foto BUNTER

Hij ligt daar stil en bruin en zwart te wachten totdat iemand hem kortzaagt, onder een droog afdak sleept, zodat hij voor de winter van 2013/2014 zo knokedroog is, dat hij gezellig knapperend in een mooie open haard gecremeerd kan worden en voor gezellige warmte kan zorgen, terwijl kinderen schuchter Sinterklaas- en Kerstliederen zingen.

Daar ligt hij dan achter de prikkeldraad, de stakker. Foto BUNTER

Geen twijfel mogelijk: wortelrot. Foto BUNTER

Het ging me echt aan het hart te zien hoe deze heerlijk bloeiende fruitreus aan zijn einde was gekomen. Ik zag hem onverhoeds liggen op donderdag in de week van de 24^ste september j.l., toen de eerste zware storm van het nog jonge najaar over ons heen was geraasd. Met rotte wortels omgewaaid, helaas, door de natuur geveld, het is niet anders, dacht ik toen nog, verdrietig, want met al die prachtige bloesem in mijn achterhoofd. Maar wel ongeveer tegen de heersende ZW-windrichting in gevallen en precies languit in de wei.

Ik ben gaan vragen in de buurt en dit is hoe de mooiste perelaar van Hobbelrade en verre omstreken aan zijn einde kwam.

Het was veel naburen al opgevallen, dat de hoge boom, die in augustus nog een à twee kistjes Légipont-peren had opgebracht, niet meer zo stevig stond en dat het maar de vraag zou zijn hoeveel schade hij zou aanrichten aan panden en auto’s als hij met de aangekondigde storm in het vizier door een ZW-windvlaag over de smalle weg heen zou vallen. Daarom kroop een van de buurtbewoners op zijn trekker, legde een ketting om de oude stam en gaf met zijn machine een klein rukje. En dat was al genoeg om de oude reus van zijn rotte wortels te krijgen. En in de week voor de storm, zodat niemand enig risico liep en er niets beschadigd werd. Zo kwam een einde aan misschien wel honderd jaar bloesem en heerlijke Légipont-peren. Triest, maar onvermijdelijk.

Vaarwel, Leopold, Leopoldspeer, Fondante de Charneux, Waterloo, Miel de Waterloo, Duc de Brabant, Beurré des Charneuses, Merveille de Charneux, Délices des Charneuses, Bürgermeisterbirne om maar eens enkele van de fraaie namen van deze perensoort te noemen.
De naam Légipont heeft deze perenboom gekregen van Martin Joseph Légipont uit het gehucht Larbuisson bij Charneux, die een zaailing van deze boom in een heg vond bij datzelfde Charneux in het Land van Herve rond het jaar 1800. In het heuvelige heggenlandschap net ten zuiden van Zuid-Limburg in Belgë.

De omgeving van Charneux, de geboortestreek van Légipont.

Hij noemde zichzelf ‘fermier-horticulteur’, boer en kweker dus. Hij moet zijn vondst verder hebben opgekweekt en wellicht door uitzaaiing vermeerderd. Een uiterst toevallige en merkwaardige oorsprong, waarover verder niets bekend is.. Zou hier de natuur zelf als soortvormer opgetreden zijn met voorbijgaan van het werk van fruitkruisers, -veredelaars en enters?

In datzelfde weiland is in maart van dit jaar nog een Légipont omgegaan, nu met de motorzaag, vanwege wortelrot en wankel ter preventie van schade, want deze tweede perelaar stond in de huisweide nog dichter bij de bebouwing. Voor wie ter plekke wil gaan: er staat nog een derde en laatste Légipont-perelaar, helemaal aan de andere kant van de wei en vanuit de verte herkenbaar door zijn heel hoge en smalle kroon.

Ik vind maar zo: als dergelijke prachtige bomen na zoveel jaar aan hun einde komen, dan moeten mr. Bram M., Josje onderkoning van R., VVDcoryfee Franco O., mevrouw Sap uit Venlo. Noord-Hollandse gedeputeerde H., ‘super’-boss en wielrenner Lance A. en misschien nog veel meer rotte peren, hier en daar, niet teveel zeuren en zielig doen, maar doodgewoon OPROTTEN!!

BUNTER

Een laatste blik op Merveille d'Hobbelrade: ciao bello! Helemaal op de rechterrand van deze foto is de helft van de allerlaatste Légipont te zien. Foto BUNTER

Geen opmerkingen:

Een reactie posten

Abonneren op: Reacties posten (Atom)

Welkom, welkom, lieve mensen: lees en huiver (van genoegen, natuurlijk

Pasen op zijn Chinees

复(fù)活(huó)节(jié) 快(kuài)乐(lè)
Vrolijk Pasen staat hierboven in het Chinees en met deze mooie wens, die wel erg laat komt dit jaar met die extreem vroege Pasen op 23 maart, verwijs ik natuurlijk naar de natte Paaswake die mijn vrouw en ik in 2006 meemaakten in ons hotel in Hong Kong. Het is nog steeds geen uitgemaakte zaak: was de waterafvoer van de douche inderdaad te krap of heb ik te lang die toepasselijke aria gezongen uit ’Das Land des Lächelns’ van Franz Léhar, een van de lievelingsoperettes van mijn moeder zaliger over China, het land van de glimlach?

Pesach, Pascha, Pasqua, Paques, Pasen, Easter, Ostern en ga zo maar door: elke taal heeft een naam voor dit centrale mysteriefeest van het christendom. Zelfs het Baskisch: Basko. En het Schotse Gaelic: Càisg. En dus ook het Mandarijn Chinees: je hoort foe-chwoho-dziejèhè. Vrolijk klinkt als ‘kwajluh’, met de ‘u’ van ‘blut’.

Letterlijk vertaald: weer-leven-feest. Op de bijgaande stillevende foto heb ik de karakters op klassieke wijze onder elkaar gezet: het langste rijtje moet het eerst gelezen worden en dan het kortere rijtje links. Vooral over het huó-karakter valt iets te vertellen.

De linkerkant laat drie druppels water zien en het centrale rechterdeel een vierkant blokje voor mond en er wordt iets uitgestoken uit die mond naar boven. Dat kan dus alleen maar een tong zijn. Het Chinese woord voor tong is ‘shé’ met dit karakter: 舌. Drie druppels water op een tong is dus ‘leven’ en als je midden in een van de Noord-Chinese woestijnen staat, kun je je daar wel iets bij voorstellen. Zo kun je de betekenis van het karakter onthouden, maar de stap naar het woord, de uitspraak is in dit geval veel moeilijker: huó (chwoho, tweede toon). Misschien dat het rechterdeel shé ooit anders geklonken heeft en de verwijzing naar de uitspraak dus verloren gegaan is. Grappig is wel, dat ik bij mijn speurtocht rond dit karakter een oude betekenis vond: ‘het geluid van snelstromend water’. Nou, ook dit onderdeel van het Chinese begrip Pasen is toepasselijk: snelstromend water over de rand van de douchebak in dat hotel in Hong Kong.

Tenslotte: de eerste twee karakters van het Chinese Paaswoord, fù-huó worden ook gebruikt voor het werkwoord ‘reanimeren’. En zo is Pasen in China het re-animeerfeest.
Dat Chinezen überhaupt iets over Pasen te weten kwamen, moet toegeschreven worden aan de orde van de Jezuïeten, die al in de zestiende eeuw pogingen deden om Zuid-Oost-Azië tot het christendom te bekeren. Zo trok de Spaanse Jezuïet Juan Bautista Ribeira in 1568 vanaf de Portugese handelspost Macao het binnenland in zonder ook maar enige kennis van de taal, de cultuur en in zijn westers klofje van die tijd. Hij vertrouwde enkel op Gods genade, zo schreef hij later aan zijn overste. Ribeira bereikte helemaal niets, kreeg geen enkel contact met de bevolking en keerde na drie jaar diep teleurgesteld terug. Zijn conclusie was: als Gods genade niet hielp, dan was het hoog tijd voor soldaten. Twee Italiaanse Jezuïeten, Matteo Ricci en Michele Ruggieri deden in 1583 een tweede poging in de buurt van Macao. Zij kenden de taal en kleedden zich aanvankelijk als boeddhistische monniken. Zij maakten wel contact en werden vriendelijk ontvangen, maar waren later gedwongen om echt zijden Chinese gewaden te gaan dragen met speciale hoeden op om achterdocht bij de autoriteiten weg te nemen en te kunnen converseren in de betere kringen. Ze maakten zelfs gebruik van draagstoelen. Het christendom is nooit aangeslagen in China vanwege de enorme cultureel kloof die er gaapte.

De Amerikaanse sinoloog David Porter heeft de eerste goed gedocumenteerde ontmoetingen tussen Oost en West in de zestiende eeuw beschreven in zijn boek ‘Ídeographia, The Chinese Cipher in Early Modern Europe’ Daaraan heb ik ook de historische details ontleend.
David Porter, Ideographia, 2001, Stanford University Press, Stanford Californië, ISBN 0-8047-3203-5
Rick Harbaugh, Chinese Characters, A Genealogy and Dictionary, Yale University Press.

Wat is tijd?

“Als je ervan uitgaat dat de aarde van west naar oost draait, zodat de draaiing van de aarde als het ware wordt ingehaald en je terechtkomt in een land, waar de zon op macroniveau eerder opgaat, zodat het daar later is.”
Zo heb ik het neergeschreven in mijn dagboekaantekeningen van 15 april 2006 naar aanleiding van de vlucht Frankfurt-Hong Kong. Je vliegt naar het verre Oosten, naar China. Daar komt te zon veel eerder op, dus is het er veel later. Telkens als ik dit korte zinnetje lees en probeer te begrijpen, vallen mijn hersens in een knoop. Hoe kan het nu ergens later zijn, als er de zon net eerder opkomt? Je bent geneigd te denken: Dan moet het daar ook vroeger zijn natuurlijk. Wat een raar fenomeen is tijd eigenlijk?, dacht ik in het vliegtuig er gelijk achteraan en toen begreep ik er helemaal niets meer van.
Nu, weer ruim twee jaar ouder en wijzer, denk ik dat de clou in de richting zit waarin de aarde draait om zijn eigen as. De aarde draait in oostelijke richting, vandaar : ex oriente lux, in het oosten komt schijnbaar de zon op, niet omdat de zon in een soort zonnewagen rond de aarde draait of getrokken wordt met paarden, maar omdat de aarde zelf draait naar het oosten toe.
Oké, daar komt in China de zon op. Bij ons nog niet, want wij wonen veel verder naar het westen. Bij ons is het nog donker, maar vanwege de draairichting van de aarde komt de zon uiteindelijk ook onze kant op. Bij het eerste hanengekraai in onze contreien, staat de zon natuurlijk al veel hoger aan de hemel in China, omdat de aarde inmiddels onder de zon door is gedraaid en DUS is het daar later. De tijd van de dag wordt dus afgemeten aan de stand van de zon. En zo beschouwd is de tijd, die voortdurend verglijdt, niet meer dan het draaien van de aarde, waardoor de dag- en nachtzijde van onze planeet steeds achter elkaar aan jagen.
Er zijn ook prachtige foto’s vanuit de ruimte, waarin je scheiding tussen dag en nacht, de dageraad als een vlak van licht over de onbewolkte Sahara ziet trekken. Maar hoe komt het dan dat we ouder worden door het draaien van de aarde? Daarmee wordt toch alleen maar de tijd gemeten via de zonnestand, maar wat is de tijd zelf dan, afgezien van methodes om hem te meten? Ik weet het niet, het wezen van de tijd, maar mijn gevoel zegt, dat het alles met beweging te maken heeft. Per slot van rekening beweegt alles wat leeft en verslijt langzaam.

Hotel en zo

fàndiàn, 饭店 dat is het Chinese woord voor hotel, dat wil zeggen een groot hotel voor buitenlandse toeristen, zo’n hotel als wij hadden in Hong Kong, toen wij daar half april 2006 arriveerden. Je hoort: fan-tie-jèn, alle drie de lettergreepjes vrij snel uitgesproken op een soort strenge, bozige toon. Misschien eerder nog klinkend als fantjèn, waarbij de ‘t’ niet teveel mag spetteren, moet een zachte ‘t’ zijn. Dat zijn dus twee vierde tonen uit het Mandarijn achter elkaar, ook bekend als de snelle valtonen. Nu betekent de eerste lettergreep ‘fàn’ op zichzelf: gekookte rijst of maaltijd. En ‘diàn’ staat voor winkel, geen grote zaak, zoals een supermarkt, maar een middelgrote speciaalzaak. Letterlijk zegt de Chinees dus ‘eetwinkel’ als hij het over een groot hotel-restaurant heeft. En dan nu het schrijven. Wie de karakters wil begrijpen en vooral ook onthouden zal ze element voor element uit elkaar moeten halen en weer in elkaar zetten als legostenen. We beginnen vooraan, helemaal links. Het linkeronderdeel van het ‘fàn’-karakter ziet er zo uit: 饣. Het is eigenlijk de verkorte, abstracte versie van dit karakter: 食，dat de uitspraak ‘shì’ kent en voedsel betekent. 食 is hier verkort tot 饣om als radicaal te dienen, dat wil zeggen een linkerstukje van het karakter, dat in het algemeen de categorie van betekenissen aangeeft, waaronder datgene valt wat het gehele karakter aangeeft. De categorie is ‘ voedsel’. En dat 食- onderdeel kan weer nader ontleed worden in de betekenissen verzamelen (bovenkant) en rijst (onderkant). Kortom: verzamelde rijst is voedsel. Die voedselradicaal wordt nu tegen 反 opgeplakt. Dat karakter komt ook zelfstandig voor, laat pictografisch een hand 又 zien die tegen een steile klif leunt met als betekenis: omdraaien, zich verzetten tegen, in opstand komen. Het belangrijkste is echter de uitspraak: fǎn, dwz fan in een andere toon, maar wel fan. Die uitspraak geeft dus in de redeneertrant van de Chinese karakterontwerpers een aanwijzing over de uitspraak van het gehele karakter 饭. De linkerkant duidt dus de inhoudelijke categorie aan, waarin het gezochte woord moet vallen en het rechterdeel geeft een aanwijzing over de uitspraak. Het eindresultaat is: fàn met als betekenis maaltijd of gekookte rijst. Zo is het merendeel van de vele duizenden Chinese karakters opgebouwd. De tweede lettergreep ‘diàn’ 店laat qua afbeelding een schuur zien met een schoorsteentje op het dak en daaronder een staand streepje met een zijstreep 卜，gezet op een blokje 口. Dat blokje staat voor een mond en met de twee streepjes wordt een oud voorspellend orakelteken als barst in een bot weergegeven. Alles bij elkaar, zo leggen de Chinese schriftgeleerden komt het neer op een ‘waarzegger in een schuur’. Dat idee heeft zich in de loop van vele eeuwen ontwikkeld tot de betekenis ‘winkel’ . En naar een aanwijzing voor de uitspraak, de klank van het totaal kunnen we fluiten, want hoewel alle onderdelen ook als zelfstandige karakters voorkomen, komen ze nauwelijks in de buurt van de bedoelde uitspraak diàn. Mijn bron voor deze taalkundige informatie is, zoals eerder, Rick Harbaugh, ‘Chinese characters, A Genealogy and Dictionary’, Yale University Press, 1998, 18e druk. De foto boven toont de beide karakters van het woord ‘hotel’, door mij geschreven met mijn Chinese schrijfdoos, te zien op de achtergrond, om zo de te kleine druk te omzeilen.

Vliegveld

飞 (fēi) 机 (jī) 场 (chǎng)

Hallo,

Dit is het Chinese woord voor vliegveld of luchthaven. Zo klinkt het: feej-dzjie-tsjahang. Jammer genoeg krijg ik de karakters niet opgeblazen en inkten ze een beetje dicht. Als dat zo blijft, zal ik u niet meer aan de kop zeuren over karakters op deze manier.
In het eerste karakter zien Chinese, schrijvende mensen een vliegende vogel. Het karakter is sinds 1953 enigszins simpeler gemaakt.
Het tweede karakter is het algemene Chinese woord voor machine of apparaat. Als pictogram is het moeilijk uit te leggen, omdat de rechterkant van deze combinatie door een totaal ander onderdeel is vervangen in 1953. Een en twee samen: vliegmachine.
Het derde karakter laat aan de linkerkant het karakteronderdeel zien, dat wanneer het solo voorkomt ‘aarde, grond’ betekent. De vereenvoudiging van ’53 heeft aan de rechterkant het zonne-onderdeel 日 boven de kromme lijnen vervangen door twee nietszeggende streepjes. De rechterkant betekende als pictogram oorspronkelijk: het zonnetje schijnt met stralen door de wolken. Alles bij elkaar ziet men pictografisch: grond, door de zon beschenen. Dat leidt tot de huidige betekenis : open ruimte, open veld, veld. Alleen die uitspraak. Daarvoor hebben we in het westen geen enkel, maar dan ook geen enkel aanknopingspunt of een afleidingsmogelijkheid. Hier blijft ons enkel de geheugenoefening!
Mijn bron voor deze volstrekt overbodige taalkundige informatie, die geen hond zal lezen, omdat honden nu eenmaal niet kunnen lezen is het voortreffelijke boek van Rick Harbaugh, Chinese Characters, A Genealogy and Dictionary, 18e druk, 1998, uitgegeven door Yale University Press, New Haven, Connecticut, VS, ISBN 0-966-0750-0-5 en door de Han Lu uitgeverij in Taipei, Taiwan. Het boek is ook te raadplegen op http://www.zhongwen.com/. Uitgangspunt is steeds het niet vereenvoudigde, traditionele karakter. Ongeveer tweeduizend Chinese karakters zijn vereenvoudigd voor gebruik op het vasteland.