Van sommige mensen kun je op het eerste gezicht al gruwen.
Zo verging het mij, toen ik op vrijdag 1 augustus op mijn televisie ver in de middag plotseling die droevige hondenkop van Radovan Karadzic (63) zag opdoemen. Een gevoel van afkeer, ongeduld stootte me op als brandend maagzuur en meteen maalden in mij dikke kop gedachten als: kunnen we die vreselijke man niet meteen in een vergeetput dumpen? Waarom al dat juridisch geleuter, die formaliteiten, en dat “Yes, mister Kardzic, no mister Karadzic” van die voorzichtige rechter Alphons Orie van het Joegoslavië-tribunaal. Moet het echt zo?
Jazeker, dat moet zo.
En sterker nog: er is geen betere plek op de wereld om dat zo te doen als het gerechtsgebouw in ’s-Gravenhage/Scheveningen. Dat moet vanwege het ideaal van de internationale gerechtigheid. Zo’n lang proces is bedoeld om de wereld heel duidelijk te laten zien, dat ook de meest wrede dictators en warlords van deze wereld met de meest bloeddorstige ideeën hun straf niet zullen ontlopen. Zij zullen in het openbaar met al hun wandaden geconfronteerd worden zonder dat het gezag daarbij in dezelfde fouten vervalt als de wreedaards zelf begingen. Er zal onomstotelijk voor de hele wereld vastgesteld worden dat ze onmensen zijn en zo zullen ze gestraft worden. Dat mag voor mij jaren duren.
Dat is andere koek dan wat George Bush in Guantanamo Bay doet. Hij stelt zijn gevangenen van de ‘war on terror’ uitdrukkelijk buiten zijn eigen wettelijk systeem, sluit ze op in een klein stukje koloniaal Cuba, vanwaar hij sowieso allang had moeten vertrekken, ondervraagt ze daar met volstrekt ontoelaatbare methoden, om het nog parlementair uit te drukken en laat hen berechten door een nep-rechtbank. Het begint verdacht veel te lijken op de politieke show-processen uit de jaren vijftig in Moskou onder Stalin en zijn opvolgers. Ik hoorde er als kind van en gruwde ervan.
In Den Haag staat sinds 1913 het Vredespaleis, gebouwd als een symbool van het ideaal om door praten en bemiddelen in plaats van door wapens internationale conflicten op te lossen. De bouw van dat paleis, gefinancierd door de rijke Amerikaan Andrew Carnegie is een uitvloeisel van de eerste Haagse Vredesconferentie in 1899. Deze conferentie, waaraan 26 landen deelnamen beoogde oorlogen en met name Europese oorlogen, zoals het Frans-Duitse conflict te beteugelen met onder andere de instelling van en Permanent Hof van Arbitrage. Voor dat Hof werd het Vredespaleis gebouwd en later trok ook het International Gerechtshof van de Verenigde Naties in het Vredespaleis. Nederland heeft als kleine natie tussen de wereldmachten traditioneel bijna deze initiatieven aangetrokken vanwege de internationale reputatie van ons land op het gebied van opvang en organisatie en ook vanwege het wereldberoemde werk van Huig de Groot, Hugo Grotius..
Huig de GrootIn Delft werd hij op Eerste Paasdag 1583 geboren, grondlegger van het internationale recht bij conflicten tussen staten en nog steeds wereldberoemd. Hij zocht de wortels van het algemeen geldende recht, niet vastgelegd in wetten, het zogeheten natuurrecht, in de sociale aanleg van mensen en hun verstand. De Groot schreef in het Latijn en drukte zich zo uit: "appetitus societatis, id
est communitatis." In zijn tijd vertaalde men dat met”: de begeerlickheyt
tot geselligheyt, dat is van ghemeynschap.” Wij zouden nu zeggen: het algemeen menselijk verlangen naar gezelligheid. De Groot behandelt dit natuurrecht in een beroemd werk van zijn hand: de verhandeling “De iure belli ac pacis” “Over het recht van oorlog en vrede”, waarin hij ondermeer beschrijft onder welke voorwaarden en op welke manier een vorst of een soevereine staat mag overgaan tot oorlog.
Titelpagina en omslag van 'De iure belli ac pacis'Maar ach: De Groot werd in zijn eigen land opgesloten met een levenslange straf en na zijn beroemde ontsnapping uit slot Loevestein op 22 maart 1621 in de boekenkist, verbannen.
LoevesteinHij was lang in buitenlandse dienst en stierf ver weg van zijn stad Delft op 28 augustus 1645 in het Noord-Oost-Duitse Rostock na een schipbreuk op de Oostzee, op weg terug uit Zweden. Hij is nu in de Grote Kerk in Delft begraven vlakbij zijn aartsvijand en Hollandse warlord van zijn tijd, Prins Maurits, die hem liet opsluiten en verbannen, omdat hij een afkeer had van het fanatieke calvinisme. Zo sprong Nederland als beginnende republiek in die tijd om met zijn begaafde zonen.
En wat het Vredespaleis en die conferenties in Den Haag betreft: sinds 1913 braken de wereldoorlogen pas goed los en bleek al dat papier over internationaal recht en het streven naar een duurzame vrede wel heel erg geduldig en nietswaardig
Daarom. Hoe goed we het ook denken te doen, waakzaam en bescheiden moeten we blijven.
Want sommigen die anderen menen telkens weer de les te moeten lezen, zoals George Bush, nemen zelf een loopje met recht en beginsel.
Bunter
(Een kortere versie van deze column stond in Het Zondagsnieuws van 18 augustus 2008 op pagina 11)
Geen opmerkingen:
Een reactie posten